شرط عدم مسووليت در اسناد تجاري (برات، سفته، چک)

يکي از مسائلي که در بخش اسناد تجاري حقوق تجارت، نويسندگان حقوق تجارت در زمينه آن اختلاف نظر دارند، امري يا تکميلي بودن قاعده مسووليت تضامني امضاکنندگان اسناد تجاري است. در اين نوشتار، ضمن بحث در باره اين موضوع، به اين سوالات پاسخ داده خواهد شد: 1. آيا صادرکننده و يا ظهرنويس يک سند تجاري مي تواند ضمن امضاي سند تجاري جهت صدور يا انتقال، عدم مسووليت خود را در پرداخت آن، در متن سند، شرط کند؟ 2. درصورت وجود چنين شرطي، آيا اين شرط صحيح است يا باطل و درصورت بطلان آيا اين بطلان درمورد سند تجاري هم مطرح است؟ 3. اين شرط از سوي صادرکننده و يا ظهرنويس سند تجاري، و در مورد هر يک از اسناد تجاري برات، سفته و چک چه آثاري خواهد داشت؟ از آنجا که صدور و انتقال يک سند تجاري به تعبيري يک عقد و يا يک عمل حقوقي دوطرفه است و چنين شرطي در واقع شرط ضمن عقد است، در اين مقاله، ابتدا شرايط صحت آن با مراجعه به قواعد عمومي قرارداد ها بررسي مي شود و سپس قانون تجارت کشور ما با مقررات برخي از کشورها و کنوانسيون هاي بين المللي در اين خصوص مقايسه و در پايان ضمن جمع بندي نظر ها با عنايت به اينکه اين شرط از سوي چه کسي و در چه سندي باشد، به لحاظ تفاوت در آثار، جداگانه بررسي مي شود.